Niektóre z miejsc – te wysoko usytuowane – w których wykonujemy nasze prace, mają status szczególnie niebezpiecznych. Jako firma wykonujące zlecenia z dostępu linowego jesteśmy prawnie zobowiązani do rozważnego dokonania wyboru metody, którą będziemy pracować oraz do przestrzegania wytycznych oraz norm z nią związanych.
Wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy wskazują, że niezależnie od rodzaju wykonywanego zadania, chronienie pracownika przed upadkiem z wysokości uchodzi za moralny i prawny obowiązek pracodawcy. Wiąże się to ze statystykami – upadki z rusztowań czy drabin odnotowane są jako jedne z najczęstszych wypadków przy pracy, które prowadzą do rozległych uszkodzeń ciała, inwalidztwa, a nawet śmierci. Nic więc dziwnego, że ustawodawca w wielu wielostronne zabezpieczył sytuację osób wykonujących tego typu zlecenia.
Są to kwestie ważne również dla naszych pracowników. Omawiamy je na naszym blogu, by przybliżyć naszym Klientom specyfikę zadań, które w tym zakresie dla nich wykonujemy oraz by wiedzieli, czego się mogą spodziewać, kiedy na ich posesjach prowadzone będą prace na wysokościach.
Niebezpieczne, czyli jakie – o pracach na wysokościach
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późniejszymi zmianami, zawartym w Dzienniku Ustaw z 2003 r., nr 169, poz. 1650, prace na wysokości zaliczane są do „prac o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywanych w utrudnionych warunkach” (rozdział 6: Prace szczególnie niebezpieczne), które wykonywane są na powierzchni znajdującej się co najmniej 1 m nad poziomem ziemi bądź podłogi (część E. Prace na wysokości, § 105. 1.). Zaliczyć więc do nich możemy zadania wykonywane na:
- słupach,
- drabinach typu rozstawnego i przystawnego,
- klamrach,
- kominach,
- stropach,
- konstrukcjach budowlanych,
- innego typu podwyższeniach.
Definicja ta wyklucza pracę wykonywaną niezależnie od wysokości na powierzchni, która:
- jest ze wszystkich stron osłonięta pełnymi ścianami lub szklonymi oknami sięgającymi do wysokości co najmniej 1,5 m,
- została wyposażona w różnego typu konstrukcje stałe czy urządzenia, zabezpieczające pracownika przed upadkiem z wysokości.
Co robimy, żeby nie spaść, kiedy pracujemy na wysokości
Przede wszystkim stosujemy się do zaleceń Państwowej Inspekcji Pracy, które wskazują hierarchię środków, których celem jest zabezpieczenie przez upadkiem z wysokości.
- Dobór metody – bierzemy pod uwagę wszystkie względy praktyczne oraz to, czy da się pracę na wysokości wykonać, stosując inne techniki dostępu – na przykład wysięgniki czy podnośniki.
- Montujemy środki ochrony zbiorowej, czyli służące wszystkim osobom przebywającym nad ziemią. Chodzi tu przede wszystkim o balustrady, które powinny spełniać następujące wymogi: mieć wysokość 1,1 m, krawężnik 15 cm oraz umieszczoną w połowie wysokości poręcz pośrednią, dla której alternatywą są wypełnienia chroniące pracowników przed wypadnięciem.
Odnoszą się do tego następujące normy:
- PN-EN ISO 14122 – dotyczy kwestii bezpieczeństwa w odniesieniu do stałych środków dostępu do maszyn ze szczególnym uwzględnieniem części 3, poświęconej schodom klasycznym, drabinowym i balustradom,
- PN-EN 13374 – reguluje zabezpieczenia krawędzi budynków,
Stosujemy środki ochrony osobistej „odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywanej pracy”. Wymienić tu trzeba: odpowiedniej wytrzymałości szelki wyposażone w linkach bezpieczeństwa zamocowane do stałych elementów konstrukcji.
Tu norm jest zdecydowanie więcej:
- PN-EN795:1999 – zawiera dane dotyczące sposobów zapewniania ochrony przed upadkiem z wysokości, uwzględniając urządzenia o typie kotwiczącym, wymagania i badania,
- prPN-EN813 – opisuje uprząż biodrową jako indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,
- PN-EN361:1997 – opisuje szelki bezpieczeństwa jako sprzęt zabezpieczający typu indywidualnego,
- prPN-EN358 – opisuje pasy ustalające pozycję w czasie pracy oraz wpływające ograniczająco na możliwość przemieszczenia się linki w czasie wykonywania zadania jako przykład sprzęt osobistego chroniącego przed upadkiem z wysokości,
- PN-EN353-2:1996 – wyjaśnia zasady wykorzystania urządzeń samozaciskowych z giętką prowadnicą jako sprzęt indywidualnego, chroniącego przed upadkiem,
- PN-EN354:1997 – dotyczy linek bezpieczeństwa należących do systemu zabezpieczeń indywidualnych,
- PN-EN355:1997 – opisuje amortyzatory jako środki indywidualnej ochrony.
Środki ochrony spełniać mają dwa zadania: ograniczać lub powstrzymywać możliwość upadku. Pierwsze nie pozwalają osobom pracującym na wysokości na zbliżenie się do krawędzi na odległość mniejszą niż 0,5 m; drugie z kolei – mają amortyzować „szarpnięcie” przed zderzeniem z ziemią.
Ponadto zwracamy uwagę na to, żeby wszyscy nasi pracownicy postali poinstruowani w zakresie wykonywanego zadania. Wspólnie omawiamy podział pracy, kolejność wykonywania poszczególnych jej etapów oraz wymagania BHM, dzięki zachowaniu których zlecenie wykonane zostanie w sposób bezpieczny i efektywny.
Dbamy o warunki techniczne w pracy wysokościowej
Rozporządzenie dotyczące warunków bezpieczeństwa i higieny pracy wskazuje, że prace na wysokościach powyżej 1 m powinny być zorganizowane w taki sposób, by wykonująca je osoba nie musiała wychylać się poza balustradę lub powierzchnię urządzenia, z którego wykonuje swoje czynności. Wiąże się to z konkretnymi obostrzeniami w stosunku do poszczególnych rodzajów zadań, w zależności od wysokości, na której są przeprowadzane.
- Prace na wysokości do 2 m wykonywane z użyciem drabin, rusztowań, klamer, podwyższeniach przeznaczonych do podtrzymywania ludzi wymagają: umieszczenia jasnej informacji o możliwym obciążeniu, wyrównania i trwałego umocowania podłogi, zapewnianie powierzchni wystarczającej dla ludzi, narzędzi i materiałów, dobrania sprzętu tak, by był wytrzymały na możliwe do przewidzenia obciążenia.
- Prace na wysokości ponad 2 m z wykorzystaniem rusztowań wymagają z kolei: dokonania odbioru technicznego przed rozpoczęciem korzystania z rusztowań (odpowiednio wytrzymałych w stosunku do możliwych obciążeń), zapewnienia możliwości sprawnej komunikacji góra-dół oraz możliwości dotarcia do stanowiska pracy.
UWAGA! Rusztowania i podesty niezależnie od typu muszą spełniać polskie normy branżowe oraz wymagania określone stosownymi przepisami
- Prace na wysokości powyżej 2 m na: konstrukcjach wieżowych, masztach, słupach, drabinach, klamrach, kominach, budowlanych konstrukcjach bez stropów oraz te dotyczące rozbiórki rusztowań zobowiązują do: skontrolowania stanu technicznego miejsca wykonywania pracy, możliwości zamocowania linek przed rozpoczęciem pracy, wprowadzenia zabezpieczeń nieplanowaną zmianą położenia i obciążeniami, wyposażenia (stosownego do rodzaju wykonywanego zadania) pracowników w sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości i hełmy.
Normy prac na wysokości zawsze pod ręką
Swój fach wykonujemy na tyle długo, że wszystkie przepisy znamy i stosujemy odruchowo – dla dobra naszego i powodzenia w realizacji zlecenia.
Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących pracy na wysokościach obciążone jest karą grzywny – zgodnie z art. 283 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) wynosi ona od 10.00 do nawet 30.000 zł.
Bibliografię norm zawarliśmy na końcu drugiej części artykułu, którą poświęciliśmy kwestiom związanym z kwalifikacjami pracownika wykonującego działania na wysokościach.